İki hafta evvel başladığımız “Eski İstanbul polisleri anlatıyor” tefrikasının üçüncü kısmına devam ediyoruz.
Haydar Bey, İstanbul zabıtasında sirkat masasının (hırsızlık masası) en kıdemli emektarlarındandır. İstanbul polisinde 25 yıldan fazla çalışmış ve sürekli hırsızlık hadiselerinin tahkikatı ile meşgul olmuştur. Haydar Bey, parmağına doladığı en karanlık hırsızlık olaylarını birçok müşkülatla yenerek meydana çıkarmıştır.
Fantoma Mehmet, Hrisantos gibi İstanbul’un en azılı hırsızlar, Haydar Bey’in bitip tükenmek bilmeyen takiplerinden yılmışlardır. Haydar Bey özellikle zabıtada büyük şöhret salmış ele avuca sığmayan hırsızların yakalanmasında muvaffakiyetler göstermiştir.
Eski polis kurdu ile karşılıklı kahvelerimizi içmeğe başladık. O anlatıyordu:
KURNAZ BİR POLİS HİLESİ
Polis müdüriyetinde hırsızlık masasında harikulade bir faaliyet vardı. Kastamonu Mebusu Emin Bey’in kıymettar (değerli) bir saati çalınmıştı. Saatin ne stilde çalındığını tespit ettim. Uzun araştırmalardan sonra bu şekilde iş görenlerin toplandığı bir kahveye gittim. Kastamonu mebusunun saatinin çalındığı metotta çalışanlar daima buradaydı. Bu saati kesinlikle bunlardan biri çalmıştı. Ancak hangisi? Özellikle İzmirli Ali İstek denilen adam bu işte üstat… Elimde adamakıllı bir ipucu olmadığı için kurnazca bir polis hilesine baş vurdum. Kahvede yüksek sesle konuşmaya başladım.
– Kastamonu Mebusu Emin Bey’in saati çalınmış!
Tıs… Ses yok…
– Bu saati buradan biri çalmış… Hüviyetini pek düzgün biliyoruz.
Oradan kahveci:
– İlahi ağabeyciğim. Saati alan haydi korktu da getirip teslim etmeye karar verdi. Bakalım kararını yapabilir mi?
– Neden yapmasın?
– Zira korkar.. Saati teslim edince hırsız diye kendisini yakalarlar…
O vakit ben gülümsedim:
– İlahi… Dün gece bir hayal gördüm. Hayırdır inşallah… Güya saati çalan zat bunu teslim etmeye karar vermiş. Ancak adamcağız kendisini yakalatmak da istemiyor. Tutmuş Hacı Bekir’den bir kutu şeker yaptırmış, şeker kutusunun ortasına kıymettar saatle kordonu yerleştirmiş… Bu kutuyu köprüde emanetçi Sultana‘ya bırakmış. Sultana’dan bir marka almış. Bu markayı polis müdüriyeti hırsızlık masasına göndermiş. Biz de marka ile gidip Sultana’dan kutuyu almışız.
Hırsızlar bunu duyunca kahkahalarla güldüler:
– Vallahi âlâ akıl ağabeyciğim… Yeterli düş…
“Beğendiniz mi?” diye sert sert sordum. “Beğendik” dediler.
O ŞEKER KUTUSU YARIN GELECEK
Yine sert sesle “Bu hayalim kesinlikle çıkmalı. Sonra karışmam! İş öteki türlü olur. Ben zira bunu kimin yaptığını çok güzel biliyorum” diyerek birer birer hepsinin yüzlerine farklı ayrı ve dik dik baktım. Ek ettim: “Şeker kutusunu yarın Sultana’dan almalıyız. Şeker de Hacı Bekir’den olmalı ha…”
Bu sözleri söyleyerek çıkıp gittim. Sonraki gün hırsızlık masasına mavi zarflı bir mektup geldi. Açtık bir marka. “19” numaralı bir marka… Derhal anladım. Emanetçi Sultana’nın markasıydı. 19 numaralı markayı aldık. Hakikat Sultana’ya koştuk. Bir de baktık. Gerçekten kocaman bir şeker kutusu. Açtık, Hacı Bekir’den yapılmış şekerlerin ortasında çok kıymettar saat. Kordon ile birlikte kösteklenmiş yatıyor!
***
Kısa bir fikirden sonra Haydar Bey devam etti:
KÖMÜRCÜLERE BACAKLARINI AÇAN FINDIK FATMA
Bir gün iki kömürcü birden müracaat ettiler. İkisi de çok zengindiler. Farklı ayrı dükkanda çalışıyorlar. Birinin dükkanına saat ikide bir bayan gelmiş. Dükkanın önünde durmuş. Genç ve çok hoş bir bayanmış. Çorabını düzeltmek mazeretiyle bacağını pek üstlere kadar açmış. Zavallı kömürcü sıkıntıdan çıkmış. Bayan kömürcüye bir adres sormuş, bu suretle ahbap olmuşlar. Dükkanda yarım saat kadar çene çalmışlar. Bayan akşama yanlışsız tekrar geleceğini vadederek kömürcüden ayrılmış.
Saat dörtte de öbür kömürcünün dükkanının önünde bir genç bayan çorabını kaldırmış, bacağını göstermiş. Ahbaplık ilerlemiş. Birebir hal… Ancak bayan dükkandan çıkınca kömürcüler paraların yerlerinde yeller estiğini görmüşler. Yanlışsız bize koşmuşlar.
Derhal anladık… Fındık Fatma! Aslında o hafta içinde iki beceri daha yapmıştı, polis kendisini arıyordu.
“Fındık Fatma’yı salı günü yakalayacağım!” dedim. Salı günü hapishanede mahkumların ziyaret günü idi. Fındık Fatma’nın kocası Yakup da hapishanedeydi.
Fındık Fatma iki eli kızıl kanda olsa, yüzde yüz yakalanacağını bilse salı günleri gelir, kocasını ziyaret ederdi. Ben bunun kadar kocasına düşkün, kocasını görmeyince duramayan bayan görmedim. En tehlikeli vakitlerde bile masraf kocasını hapishanede görürdü.
O gün gittim. Tanınmamak için kalın bir çarşaf giymiş, çok kalın bir peçe takmıştı. Yürüyüşünü ve sesini değiştirmişti. Buna karşın kendisini tanıdım.
Fındık Fatma’yı yakalamak için en güzel adap buydu. Bir şey çaldığını öğrenir öğrenmez çabucak hapishane önüne gidip yakalardık. Hırsızlıkların ve yankesiciliklerin yapılma metotlarından bunun kimin hüneri olduğunu çabucak anlarız demiştim.
***
Bakınız bir hadise anlatayım.
Bir zat geldi. Bütün parasını çaldırmış, hiçbir şey bilmiyor, hiç farkında olmamış… “Nasıl çaldırdım, asla bilmiyorum. Meskenden çıktım. Cüzdanım yanımdaydı. Sirkeci’de baktım yok” dedi.
SİRKECİ’DEKİ TÜKÜRÜKÇÜ
Hiçbir ipucu olmayan bir olay… Bir aralık gözüm bu zatın ceketinin gerisine ilişti. Bir tükürük izi. Omuza yakın bir yerde. “Bu ne?” dedim. “Tükürük” diye yanıt verdi.
Derhal sordum:
– Sirkeci’den geçerken size bir adam yaklaştı. “Arkanıza tükürmüşler beyefendi dedi değil mi?
– Evet. Siz nereden biliyorsunuz?
– Sonra bu adam size “Müsaade buyurunuz da sileyim” dedi değil mi?
– Evet… Lakin siz nereden biliyorsunuz.
– Sonra sildi. Siz de teşekkür ettiniz ve ayrıldınız.
– Evet.
– Bu adam sarışın uzun uzunluklu muydu?
– Evet… Evet…
SANAT YAPITINA BENZEYEN HIRSIZLIK
Meseleyi anlamıştım. Tükürükçüler bu türlü çalışırlar. Gözüne kestirdiklerinin artlarına tükürürler, sonra bunu silmek mazeretiyle cüzdanı havalandırırlar. O vakitler meşhur tükürükçülerden sarışın uzun uzunluklu biri Sirkeci civarında dolaşırdı. Ve bu ekseriya ‘müşterisinin’ omuz cihetine (yönüne) tükürürdü. Bu tükürük müsaadeden derhal failini anladım ve yakaladım.
Yapılan hırsızlıklar adeta bir sanat yapıtına benzeri. Çok kez yapıtın üslubundan hangi sanatkâr tarafından yapıldığı çabucak anlaşılır.
(Polis müdüriyetine gönderilen şeker kutusu, Akşam, 5 Aralık 1933)
HAFTAYA: Paşakapısı’nı dinamitle nasıl berhava edeceklerdi?