Artan jeopolitik gerginlik, merkez bankalarının faiz indirim döngüsüne girmesi ve yaklaşan ABD seçimleri, altın fiyatlarını rekor düzeye taşırken, üstüne Türkiye ile milletlerarası piyasa ortasında oluşan kilogram başına 3 bin 500 dolarlık fark, iç piyasada altın talebini negatif etkiledi. Takı altında hacim son yılların en düşük düzeyine gerilerken, ihracat tarafı da memleketler arası piyasa ile oluşan farktan darbe yedi.
Bu devrin son yılların en problemli yılları olduğunu belirtirken dal temsilcileri, gelişmenin imalat ve atölyeleri vurmaya başladığını lisana getirdi. Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran Kuyumcukent ve öbür bölgelerdeki atölyeler uzun yıllar sonra birinci sefer 10-15 gün kapatma kararı aldı. Bu durumun önümüzdeki devirde büsbütün kapanma ve işten çıkarmalara yol açabileceğinden telaş duyan iş insanları, öte yandan yabancıların yanı sıra yerli üreticilerin de Dubai, Mısır ve Irak üzere ülkelerde yerli ortaklar ile çalışarak üretim üslerini yurtdışına taşımaya başladığını lisana getirdi.
İstanbul Kuyumcular Odası Başkanı Mustafa Atayık, dünyada olduğu üzere ülkemizde de savaşlar, yüksek faiz ve yüksek enflasyon döngüsünün tüm meslek kümelerini olduğu üzere kuyumculuk bölümünü de olumsuz etkilediğini kaydetti.
Tüm bunlara 1 yılı aşkın bir müddettir uygulanan altındaki kota kısıtlaması gibisi ögeler da eklenince tüm kesimin dertli bir sürece girdiğini belirten Atayık, “Bugün, dalın kalbi pozisyonundaki İstanbul’da en ufak atölyeden büyük işletmelere, toptancısından mağaza sahibine, kuyum işletmelerine, esnafına, tüccarına, sanayicisine ve ihracatçısına varıncaya kadar herkes için olumsuz bir hava hakim. Öbür yandan düğün mevsiminde de satışlar beklentilerin çok altında kaldı. Piyasada moraller bozuk. Piyasada bugüne kadar hiç yaşamadığımız büyük bir sakinlik var” dedi.
KUYUMCULAR ODASINDAN ÇIKIŞ İÇİN İKİ ÖNERİ
Türk kuyumculuk kesimi özelinde içinden geçilen külfetli süreçten çıkış için iki yol olduğunu lisana getiren Mustafa Atayık, bunları şöyle açıkladı:
“Enflasyon Muhasebesi’nin kaldırılarak yerine Altın Temelli bir Muhasebe sisteminin getirilmesini istiyoruz. İkinci de kota kısıtlamasından bir an evvel vazgeçilmelidir. Örneğin; kota uygulamasını yumuşatan tedbirlere ait düzenleme çıktığında bu düzenlemenin atölyeleri de içermesi gerektiğini işaret ederek, tahlil teklifimizi ‘Kapasite Raporları’ baz alınarak bu sürecin yapılmasının mümkün olacağını ilettik. Bu teklifimiz, Ankara’da kıymetli bir karşılık buldu. ‘Yetki Belgesi’ olan perakende kuyumcularımızın akabinde Kapasite Raporu bulunan atölyecilerimize de önümüzdeki günlerde altında kota hakkı verileceğine inanıyoruz. Öte yandan, Borsa İstanbul bünyesindeki Değerli Maden ve Değerli Taşlar Piyasası’nın idaresinde kuyumcu ve mücevhercilerin de temsil edilmesini çok kıymetli buluyoruz. Ayrıyeten, TCMB’nin bu süreçte piyasa yapıcılığı fonksiyonunu üstlenmesinin çok olumlu sonuçlar vereceğine inanıyoruz.”
FİYAT FARKI YİNE AÇILMAYA BAŞLADI
Altın ve Para Piyasaları Uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk de kesimin son gelişmeler nedeni ile hala çok huzursuz ve mağdur olduğunu lisana getirdi. Bilhassa altında son devirde süratli yükselişin yanı sıra geçtiğimiz hafta prestiji ile 3 bin 500 dolara gerileyen memleketler arası piyasa ile fiyat farkının hem yerli hem de yabancının takı altın talebini negatif etkilediğini lisana getiren Yıldırımtürk, “Atölyeler bu nedenle emekçi çıkarmaya başladı. Tasarruf altında ise bir dengelenme var” dedi. Yıldırımtürk, şöyle devam etti: “Altında memleketler arası piyasa ile fiyat farkı yaz aylarında gerek kaçak altın girişi gerekse İtalya’dan mamul gelerek burada eritilip külçe haline getirilen altın ithalatının tesiri ile yaz aylarında 700 dolara kadar gerilemişti. Bu fark, bir evvelki hafta 4 bin 500 dolar, geçen hafta ise 3 bin 500 dolar düzeylerinde gerçekleşti. Şu sıralar girdinin zayıf olması, fiyatların yüksek olması ve her ay yapılan 12 ton altın ithalatına orta verilmesi ve iç talebin de artması üzere nedenlerle bu sıralar yeniden yüksek seyretmeye başladı.”
Borsa İstanbul, Değerli Madenler Piyasası altın İthalatı datalarına bu yılın birinci 5 ayında aylık 11 bin kg’ın üzerinde seyreden altın ithalatı haziran prestiji ile 7 bin kg düzeyine geriledikten sonra eylül ayında 8 bin 218 kg olarak gerçekleşti.
Kapalıçarşı’ya ikinci el emlak ve araç dopingi
Peki son gelişmelerin altın ticaretinin kalbi sayılabilecek Kapalıçarşı piyasasını nasıl yansıdı? Takı talebinin hiç olmadığını lisana getiren Yıldırımtürk, yalnızca alış ve satış ortasındaki görece az farktan ötürü bilezik talebinde az da olsa hareketliliğin yaşandığını anlattı.
Yıldırımtürk, “Onun dışında yatırımlık altın tarafında az da olsa hareket var. Lakin düşük ölçülü onlar da. Vatandaş dövizden soğudu. ‘Dövizimi ne vakit satsam da altın alsam’ üzere çok sorular ile karşılaşıyoruz. Lakin burada öteki bir durum daha var. Bilhassa ikinci el emlak ve araç piyasasının sakinleşmesi, gereksinimi olanların ellerindeki altını ya da dövizi satarak bu gereksinimlere yönelmesine yol açıyor. Toplam hacim düşük olmakla birlikte kilogram olarak bakıldığında dengelenme kelam konusu iken, adet olarak bakıldığında ise alış tarafının daha yüksek satış tarafının ise daha olduğunu görüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
‘TERS MAKASA YAKALANDIK’
İstanbul Ticaret Odası Kuyumculuk Meslek Komite Başkanı ve Meslek Katip Üyesi Ercan Özboyacı, memleketler arası piyasa ile açılan fark nedeni ile son yılların en makus fuarını yaşadıklarını söyledi. Yurtdışı müşterilerin bu fiyat farkına mana veremedikleri için iş yapamadıklarını anlatan Özboyacı, “Sipariş yazamadılar. Şu anda Kuyumcukent’te ve başka bölgelerdeki atölyeler bir hafta – 10 gün- 15 gün kapatmalara başladı. Uzun yıllardır birinci kere bu türlü kapatma kararı alınıyor. Bu durum işten çıkarmaları hızlandırabilir. Beşerler iş yapamadıkları için önemli olarak küçülmeye başlayacak” dedi.
Bu süreçte büyük fabrikaların da merkezlerini Dubai, Irak ve Mısır’a taşımaya başladıklarını lisana getiren Ercan Özboyacı, “Sadece yabancılar değil, yerlilerde de tıpkı durum kelam konusu. Hatta kimi yerli firmalar bu ülkelerde paydaşlık yapıp üretim üslerini oraya taşımaya başladı” şeklinde
konuştu.
Altın fiyatlarının dünyada ons bazında yükselmesinin satın alma gücünü de etkilediğine dikkat çeken Özboyacı, şöyle devam etti:
“Farkın yanında altın fiyatlarındaki artışın da tesiri var. Altına erişebilmek zorlaşıyor. İç piyasadaki hareket yalnızca gram ve külçe altın üzere yatırımlık altınlarda kelam konusu. Yoksa takı aksesuarda hacim ya da iş de yok. Jeopolitik riskler nedeni ile beşerler daha da yükseleceğini öngörerek altın yatırımı yapıyor. Lakin bizim için gram ya da külçenin satılmasının bir yararı yok. Atölyelerimiz, imalathanelerimiz takı üretemedikten sonra ya da biz katma kıymetli bir mal satamadıktan sonra bir yararı maalesef yok. Biz şu an hem kota hem de dövizin düşüklüğü nedeni ile karşıt makasa yakalandık. Son yılların en berbat 2 yılını yaşıyoruz. Şu an makro gayeler baz alındığı için bizim üzere mikro kesimler çok önceliklendirmiyor. Biraz daha dişinizi sıkacaksınız diyorlar lakin bu biraz daha kısmı bir yıl daha sürecek. Acil talebimiz birinci etapta kotanın kaldırılması. Bu uygulama tüm dünya piyasalarından koparıyor sizi. Milletlerarası bir iş yapamıyorsunuz. Kotanın büsbütün kaldırılması mümkün değilse de en azından ihracat yapanlara kota uygulanmasın.”