Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Atina’ya 8 Kasım’da yapacağı resmi ziyaret ve Yunan mevkidaşı Yorgos Yerapetritis ile yapacağı görüşme öncesinde, Yunanistan’da yayımlanan Ta Nea gazetesinin sorularını yanıtladı. Fidan’ın ziyareti öncesi ise, bugün, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Metin Gürak evvel İstanbul’da 1’inci Ordu Komutanlığı’nda denetlemelerde bulundu. Buradan İzmir’e geçen Orgeneral Gürak, Ege Ordusu Komutanlığında yeniden inceleme ve denetlemelerde bulundu.
KUVVET KUMANDANLARI DA İZMİR VE İSTANBUL’DA
Hakan Fidan’ın Yunanistan ziyareti öncesi Türk Silahlı Kuvvetleri’nin komuta kademesindeki bu kontroller dikkat çekti. Bununla birlikte denetimlerde Genelkurmay Başkanı Orgeneral Metin Gürak’a Kara Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Selçuk Bayraktaroğlu ve Hava Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Ziya Cemal Kadıoğlu’nun eşlik ettiği öğrenildi.
HAKAN FİDAN’DAN ÖLÇÜLÜ MESAJLAR
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise Yunan basınına yaptığı açıklamalarda iki ülke ortasında son iki yılda olumlu bir ivme yakalandığını söyledi. Fidan, “Bunun en önemli nedeni iki ülke başkanlarının kararlılığı ve seçmenden aldıkları güç. Malum, Türkiye’de ve Yunanistan’da son seçimlerde iki iktidar partisi de halkın kıymetli takviyesini aldı. Her iki başkan, bu güçle birlikte Türkiye-Yunanistan bağlantılarını geliştirme konusunda kararlılıklarını ortaya koydu” diye konuştu.
Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tarihi problemleri bir yana bırakıp krizler içerisinde bulunan milletlerarası sistemde birlik ve dayanışma ile hareket edilmesi tarafında bir vizyon çizdiğini ve Ege’yi barış denizine dönüştürme maksadını ortaya koyduğunu belirtti.
GELİŞEN İKİLİ İLİŞKİLER
Türkiye ve Yunanistan’ın işbirliğini pek çok alanda, karşılıklı itimat temelinde artırdığını öne süren Fidan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ticari bağlantılarımızı geliştirmekteyiz. Halklarımız ortasındaki mevcut dostluğu daha da sağlamlaştırmaktayız. Bizim maksadımız, paylaştığımız bu coğrafyanın geleceğini karşılıklı düzgün niyete dayalı ortak bir vizyonla şekillendirmektir. Türkiye ve Yunanistan üzere iki komşu ve müttefik açısından aslında mantıklı olan da budur. Böylece her devletin asli vazifesi olan, halklarımızın huzur içinde, inançlı ve müreffeh bir ortamda yaşayabilmelerini temin ediyoruz”
Fidan, Türkiye ve Yunanistan’da bu yakınlaşmayı eleştiren kesitlere hem Türkiye’nin hem Yunanistan’ın ulusal menfaatlerinin fakat dostluk ve işbirliği ile teminat altına alınabileceğini anlatmak gerektiğini tabir ederek, “Tabii bunu yapabilmek için gerçekçi davranmamız ve sıkıntılarımıza gerçek teşhisler koymamız gerekiyor” diye konuştu.
DİYALOG KANALLARININ AÇIK OLMASI
İki ülke ortasında diyalog kanallarının bilhassa en üst seviyelerde olmak üzere açık ve işler olmasının kıymetini vurgulayan Fidan, Aralık 2023’te Türkiye ve Yunanistan’ın imzaladığı Dostça Bağlar ve Uygun Komşuluk Hakkında Atina Bildirgesi’nde de, aktif irtibat kanallarının tansiyonun düşük tutulmasındaki rolünden bahsedildiğini söyledi.
Fidan, “Dostum Yorgos (Yerapetritis) ve ben, gerek muhtemel tansiyonları azaltmak, gerek münasebetlerimizi ileriye taşımak için aramızdaki samimi diyalogdan en verimli formda istifade ediyoruz. Telefonlarımız birbirimize 24 saat erişebilir durumda. Sıkıntılarımızın krize dönüşmesini bu halde önleyebiliyoruz. Problemlerimizi suhuletle, açık sözlülükle ele alıyoruz. Yorgos ile uzunca bir görüşme yaparak bugünkü diyaloğumuzun temellerini oluşturmuştuk. Diyaloğa açık, yapan ve sonuç odaklı yaklaşımlarımız ikili bağlantılarımıza olumlu tesir ediyor” dedi.
Oluşturulan bu anlayışla yalnızca iki bakan arasında değil, iki ülke Dışişleri Bakanlıklarının koordinesiyle farklı kurumların karşılıklı etkileşiminin de hızlandırıldığını belirten Fidan, her ne kadar üzerinde uzlaşıya varılamayan birçok kıymetli mevzu olsa da irtibat kanallarının açık tutulmasının her iki taraf için de yarar sağladığını, öte yandan krizden beslenen çevrelerin ise bu durumdan rahatsız olduğunu tabir etti.
EGE’DE DENİZ PARKLARI
Fidan, deniz parkları konusunun gündeme geldiği birinci günden itibaren Türkiye’nin Ege’de Yunanistan ile bu konuda da işbirliğine açık olduğunu ortaya koyduğunu kaydederek, “Zaten memleketler arası deniz hukuku da Ege üzere yarı kapalı denizlerde etraf hususlarında kıyıdaşlar ortasında işbirliğini teşvik etmektedir. Bu husustaki hassasiyetlerimizi de tekrar etmeme gerek olmadığını düşünüyorum. Etraf üzere üniversal kıymetlerin siyasi emellerle istismar edilmesine karşıyız. Ege’nin öbür kıyısında biz yokmuşuz üzere davranılması gerçek değil. Çünkü korunması gereken etraf bizi de etkiliyor. Biz her türlü işbirliğine açığız” diye konuştu.
ÇÖZÜM YOLU
İkili bağlantılarda optimist olmak için çok fazla sebep olduğunun altını çizen Fidan, “Gelecek kuşaklarımızın güvenlik ve refahı için diyalog ve işbirliğinden diğer yol göremiyorum. Meselelere tahlil usulleri için Birleşmiş Milletler (BM) Kaidesi’ni takip etmek kâfi. Manalı diyalog sonucu kapsamlı tahlillere ulaşamazsak bütüncül bir yaklaşımla memleketler arası yargıya gideriz. Lakin bunun için çekinceleri ve pürüzleri kaldırmak ve en başta vehimlerden kurtulmak gerekir” dedi.
Fidan, her ülke için olduğu üzere hükümran eşitlik, karşılıklı hürmet ve yapan diyaloğun Türkiye için de çok değerli olduğuna işaret ederek, Akdeniz coğrafyasının tarih boyunca en çok beşeri etkileşime sahne olan bölge olduğunu kaydetti.
Bu etkileşimin karşı tarafın önceliklerini de manaya yeteneği sayesinde geliştiğini belirten Fidan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İkili bağlarda de konuşmaya ‘karşı tarafın da hakları ve öncelikleri var’ diye düşünerek başlarsak ve daha güzel birer dinleyici olursak daha başarılı oluruz kanaatindeyim. Sonuçta birbiriyle temaslı, yalnızca kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge sıkıntısına indirilmesi mümkün olmayan pek çok meselemiz var. Bu problemlerin tamamının karşılıklı hürmet ve işbirliği temelinde ele alma vaktinin geldiğini düşünüyoruz”
GÖÇ SORUNU
Fidan, muhtemel yeni bir göç dalgasına ait soruyu yanıtlarken, göç idaresinin son 15 yılda dış siyasette değeri giderek artan bir gündem hususu olduğuna işaret etti.
Türkiye’nin gerek göç idaresi gerek sistemsiz göçle uğraşta azami uğraş ortaya koyduğunu vurgulayan Fidan, “İlke prestijiyle, muhataplarımızın da sistemsiz göçle gayretlerini milletlerarası hukuktan kaynaklanan sorumluluklarını göz önünde bulundurarak sürdürmelerini bekliyoruz.” dedi.
Fidan, sistemsiz göçle gayretin, hudut güvenliğinin ötesinde, kaynak ülkelerde tahlil projelerinden ahenk siyasetlerine çok boyutlu çalışmalar gerektiren bir saha olduğunu söz ederek, Türkiye ve Yunanistan’ın, ana sistemsiz göç rotalarından biri üzerinde bulunan iki ülke olduğunu kaydetti.
Yunanistan’la göç alanında diyalog kanallarının işler durumda tutulmasının Türkiye açısından da kıymetli olduğunu belirten Fidan “Bu alanda işbirliği yapılması ülkelerimizin faydasınadır. Bilhassa Bulgaristan’la birlikte gerçekleştirilen üçlü toplantıların devamlılığını sistemsiz göçle gayret için elzem görüyoruz.” diye konuştu.
KIBRIS
Fidan, Kıbrıs problemine ait yaptığı değerlendirmede ise halihazırda ortada rastgele bir müzakere sürecinin olmadığını, çünkü neyin müzakere edileceği konusunda derin görüş ayrılıkları bulunduğunu kaydetti.
Taraflar ortasında ortak taban olmadığının BM tarafından da kayda geçirildiğini belirten Fidan, gelecek devirde düzenlenecek geniş formatlı gayriresmi toplantının, yalnızca ileriye dönük neler yapılabileceğine dair görüş alışverişine imkan sağlayacağını aktardı.
Fidan, öte yandan, Kıbrıs Adası’nın “yeniden birleşmesi” sayfasının kapandığının artık anlaşılmış olması gerektiğini lakin tahlil tarafında ilerlenebilmesinin mümkün olduğunu vurguladı.
Çözüm için farklı yollar olabileceğine işaret eden Fidan, “Sonuç itibariyle siyasi sorunlar fizik kuralları üzere değildir. Bir yoldan sonuca varılması imkansız ise öbür yoldan gidilir. Türk tarafı olarak biz de bunu yapıyoruz. Bu durumda tahlil için Ada’daki gerçekleri temel almamız gerekiyor. Ada’da iki farklı halk ve iki farklı devlet var. Bunlar komşu olarak, işbirliği içinde yan yana yaşayabilir. Bunu nasıl başaracaklarına iki halk birlikte karar verir. Adada hem Rumların hem Türklerin zenginliğini, güvenliğini, özgürlüğünü, barışını, egemenliğini mümkün kılacak bir yeni ruha gereksinim var” diye konuştu.